Hiện tượng El Nino gây nắng hạn, áp lực lớn lên ngành điện

Thời tiết chuyển dần sang El Nino, kéo theo nhu cầu sử dụng điện tăng cao, thủy điện giảm sản lượng và điện khí, than được ưu tiên

Thay đổi hình thái thời tiết

Hiện tượng El Nino Southern Oscillation phản ánh những thay đổi về nhiệt độ dưới bề mặt xích đạo Thái Bình Dương. Chỉ số NiNo đại dương (OCEAN NINO INDEX – ONI) là tiêu chuẩn mà Trung tâm Quốc gia về dự báo môi trường của Hoa Kỳ (NCEP) sử dụng để xác định trạng thái El Nino và La Nina ở khu vực xích đạo trung tâm Thái Bình Dương.

Nếu ONI cao hơn +0,5 độ C: vào trạng thái El Nino
Nếu ONI thấp hơn -0,5 độ C: vào trạng thái La Nina
-0.5 độ C < ONI < 0,5 độ C: trạng thái trung tính

Hai hiện tượng La Nina và El Nino xảy ra luân phiên nhau. Xác suất xảy ra El Nino trong mùa hè này hiện lên tới 80 - 88% (Biểu đồ 1). Dựa theo dữ liệu lịch sử từ NCEP (Biểu đồ 2), dự báo pha El Nino này có thể sẽ kéo dài trong khoảng 1 - 2 năm tới.

Biểu đồ 1: Dự báo xác suất xảy ra hiện tượng El Nino trong năm 2023 - 2024

Biểu đồ 2: Biến đổi nhiệt độ mặt biển Thái Bình Dương 1982 - 2023

Nhu cầu sử dụng điện tăng cao do El Nino

Trong pha El Nino, hầu hết các vùng trong cả nước sẽ có nhiệt độ trung bình các tháng cao hơn bình thường. Nắng nóng sẽ nhiều và gay gắt hơn, khả năng xuất hiện nhiều kỷ lục về nhiệt độ cao nhất. Với tình trạng đó, nhu cầu sử dụng điện trong năm 2023 chắc chắn sẽ tăng cao hơn so với cùng kỳ năm ngoái.

Lượng nước giảm do thời tiết chuyển sang pha El Nino

El Nino thường gây thâm hụt lượng mưa ở đa phần diện tích cả nước, với mức phổ biến 25% đến 50%. Vì thế nguy cơ cao xảy ra khô hạn cục bộ, hoặc diện rộng ở những nơi có nhu cầu dùng nước nhiều cho sản xuất và sinh hoạt trong các tháng mùa khô năm 2023.

Trong tháng 5/2023, nguồn nước đến các hồ chứa lớn và trên các sông suối thượng lưu hệ thống sông ở Việt Nam giảm so với trung bình nhiều năm từ 20 đến 40%. Riêng về hồ Hòa Bình, tuy dòng nước đến hồ đang suy giảm, dòng chảy đến hồ Hòa Bình vẫn lớn hơn trung bình nhiều năm do có các hồ chứa thượng nguồn cấp nước bổ sung.

Mực nước sông hồ sụt giảm làm sản lượng thủy điện giảm theo, ảnh hưởng tiêu cực lên các doanh nghiệp thủy điện. Sản lượng nhiệt điện và điện năng lượng tái tạo nhờ đó tăng tỷ trọng so với sản lượng toàn ngành. Kết quả hoạt động của các doanh nghiệp thủy điện trong giai đoạn này do đó sẽ kém khả quan hơn so với các doanh nghiệp điện khác trên phương diện sản xuất và tiêu thụ điện.

Do đó, trong năm 2023, các nguồn điện than, điện khí có thể được ưu tiên huy động hơn.

Bảng 1: Sự thay đổi mực nước thượng lưu (m) theo tháng

Bảng 2: Sự thay đổi tổng lượng xả nước ở các hồ thủy điện (m3/s) theo tháng

Ghi chú: Tổng lượng xả nước bao gồm (1) lượng xả nước qua đập tràn và (2) tổng lượng xả nước qua nhà máy.

Trong bối cảnh El Nino làm giảm sản lượng thủy điện, việc tăng cường phát triển năng lượng tái tạo như điện mặt trời và điện gió sẽ giúp đảm bảo nguồn cung cấp điện ổn định.

Hiện Chính Phủ Việt Nam đang có kế hoạch thực hiện "Quy hoạch điện VIII" định hướng phát triển các nguồn năng lượng khác như khí LNG. Điều này giúp giảm sự phụ thuộc vào một nguồn năng lượng cụ thể, giúp hệ thống điện của Việt Nam linh hoạt hơn trong việc đối phó với các biến đổi khí hậu như El Nino.